آیا اخلاق، نسبى است؟

حضرت آیت الله محفوظی ^{مدظله العالی} فرمودند:

دروغ نباید گفت، غیبت نباید کرد، به پدر و مادر و استاد و معلم احترام کنید، مال و آبروى و خون و ناموس مردم را محترم شمارید و مقوله هاى اخلاقى دیگر، از امورى هستند که در همه زمان ها و مکان ها ثابت اند و تغییرى نمى کنند؛ یعنى شرایط، محیط، سلیقه، زمان و مسائل دیگر، در این گونه مسائل اخلاقى، تأثیر نمى گذارند.

از زمان حضرت آدم تا به امروز و نیز همه دوران هاى آینده، دروغ گویى بد است. اساسا نمى توانیم دوره و زمانى را تصور کنیم که در آن، دروغ گویى و خیانت در امانت و مسائلى از این دست، امورى پسندیده، معرفى شوند.

تا انسان، انسان است و ماهیت او به همین شکل است، این گونه امور اخلاقى، مطلق و ثابت اند.

از همین روست که ما به مطلق گرایى اخلاقى، معتقدیم یعنى این که اعتقاد داریم که در جوامع بشرى، اصول بنیادین و احکامِ اخلاقىِ مطلق و ثابت مثل خوب بودن عدل و بد بودن ظلم، وجود دارد. حسن و قبح این گونه امور اخلاقى، ذاتى است؛ یعنى هیچ گونه دخل و تصرفى از نوع سلیقه، قرار داد، عرف، شرع و یا عقل در آن ها راه ندارد.

اما با کمال تعجب، برخى معتقد شده اند که اخلاق، امرى، نسبى است نه مطلق. لذا «نسبى گرایى اخلاقى» را به وجود آورده اند. نسبى گرایى اخلاقى یعنى این که هیچ کدام از اصول و تعالیم اخلاقى، از حسن و قبح، ذاتى و حقیقى، برخوردار نیستند.
آنان معتقدند: هیچ حقیقت مطلقى وجود ندارد و داورى ها و آرمان هاى ما وابسته به عوامل تاریخى و شخصى اند و اخلاق، به حسب عوامل مختلف بیرونى، ماهیت انعطاف پذیر دارد. به عبارت دیگر، نسبى بودن اخلاق یعنى حقیقتى نیست که براى همه وقت و همه جا خوب باشد و یک دستورالعمل کلى و همیشگى وجود ندارد، بلکه در هر زمان، دستور اخلاقى باید فرق کند و تغییر نماید.

به بیان روشن تر، نسبى گرایى اخلاقى مى گوید: اصول اخلاقى، امرى سلیقه اى است و به فرهنگ و نژاد و جغرافیا و زمان و مکان بستگى دارد.

نظریه نسبیت گرایى اخلاقى، نادرست است و نقدهاى اساسى بر آن وارد است؛ از جمله این که:

نسبیت گرایى اخلاقى، به نفى کمال و جاودانگى دین مى انجامد؛ زیرا بخش عمده تعالیم دینى، احکام اخلاقى است، حال اگر بگوییم اخلاق، نسبى است، در واقع، دین را نسبى دانسته ایم.

اشکال دیگر این است که نسبیت اخلاقى، به شکاکیت اخلاقى منجر مى شود؛ یعنى این که نمى توان در مورد هیچ حقیقتى، حکم قاطع و مطلق داشت.

اشکال دیگر نسبى گرایى اخلاقى این است که: پافشارى بر مواضع ارزشى را بى معنا مى کند؛ یعنى نمى توان ایثار کرد و جان خود را در راه ارزش هاى اخلاقى فدا نمود.

همچنین این نظریه، خوبان و بدان را همسان قرار مى دهد؛ در نتیجه مثلاً درباره امام حسین علیه السلام و یزید یا معاویه و على علیه السلام یکسان قضاوت مى شود.

نکته دیگر این که نسبیت گرایى اخلاقى، کار مصلحان و حتى پیامبران الهى را کم ارزش جلوه مى دهد و در میان آن هایى که قصد اصلاح نابسامانى ها را دارند بى تفاوتى و بى انگیزگى ایجاد مى کند.

یاد زندگی شهدا

بیانات در دیدار عوامل تولید فیلم سینمایى «شیار ۱۴۳»

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار اخیر با دست‌اندرکاران برگزاری یادواره‌های شهدا تاکید کردند «روزبه‌روز باید یاد شهدا و تکرار نام شهدا و نکته‌یابی و نکته‌سنجی زندگی شهدا در جامعه‌ی ما رواج پیدا کند.»

رهبر معظم انقلاب افزودند:اهمیت ماجراى دفاع مقدّس در همین است؛ مادر، با این هویّت، با این تشخّص، با این احساس غیر قابل توصیف - که واقعاً احساس مادر نسبت به فرزند اصلاً قابل توصیف نیست و ماها که نمیتوانیم مادر باشیم، اصلاً درک نمیکنیم عظمت این احساس را - با یک چنین احساسى این مادر، هم تحمّل میکند هجرت فرزند خودش را به‌سوى جبهه‌هاى جنگ، هم تحمّل میکند شهادت او را، هم افتخار میکند. ما در طول این هشت سال دفاع مقدّس و بعد از آن، از مادران، گِله نشنفتیم بلکه به‌عکس، مادرها را حماسى‌تر از بسیارى از پدرها یافتیم. من این توفیق را داشته‌ام که با بعضى از خانواده‌هاى شهدا روى فرششان، زیر سقفشان، بنشینم و صمیمانه با آنهاحرف بزنم؛ تا الان ندیده‌ام - هیچ یادم نمى‌آید، حتّى یک مورد هم در بین شاید هزاران مورد - که مادرى از شهادت فرزندش گِله کرده باشد؛ نه، به‌عکس، مادرها افتخار میکنند، اظهار سربلندى میکنند، اظهار سرافرازى میکنند؛ این خیلى مهم است. این مادر با این احساسات مادرانه که براى فرزندش یک چنین فداکارى‌اى دارد و حاضر نمیشود که آن بچّه مثلاً در محلّ کارش گرسنه بماند یا مانند اینها، در عین حال شهادت او را تحمّل میکند، هجرت او راتحمّل میکند، فراق او را تحمّل میکند و هیچ گِله‌اى نمیکند، هیچ شکایتى نمیکند؛ اینها خیلى به نظر من نکات مهمّى است. و در آنجا خیلى خوب بازیگرى انجام گرفته، خیلى خوب کارگردانى انجام گرفته، صحنه‌ها خیلى خوب انتخاب شده؛ بسیار فیلم خوبى بود.

حضرت آیت الله المعظم خامنه ای^{مد ظله العالی}  ادامه دادند: بله، بنده هم مثل شما آقایان معتقدم که از ظرفیّت دفاع مقدّس در سینماى کشور ما استفاده نشده؛ خود سینماى ما انصافاً یک ظرفیّت بالایى دارد، یعنى کسانى که اهل این فنّند و بلدند و مطّلعند و واردند و قضاوتشان میتواند مرجع فهم انسان قرار بگیرد، معتقدند که سینماى ایران از لحاظ ظرفیّت کارگردانى و گریم و بازیگرى و مانند اینها، جزو سینماهاى برجسته‌ى دنیا است؛ و این درست است. این ظرفیّت عظیم بایستى با ظرفیّت بسیار عظیم دفاع مقدّس التقاء(۵) پیدا کند؛ این اتّفاق هنوز درست نیفتاده است...

شهادت یک حقیقت ماندگار

دیدار اعضای ستادهای «کنگره شهدای امور تربیتی»، «کنگره شهدای دانشجو»، و «کنگره شهدای هنرمند» با رهبر انقلاب

بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای ستادهای «کنگره شهدای امور تربیتی»، «کنگره شهدای دانشجو»، و «کنگره شهدای هنرمند» که در تاریخ ۱۳۹۳/۱۱/۲۷ برگزار شده بود، صبح امروز در «کنگره شهدای امور تربیتی» در سالن اجتماعات برج میلاد منتشر شد.
حضرت آیت الله خامنه‌ای در این دیدار، حضور موثر نخبگان در دفاع مقدس را نشان‌دهنده گسترش انگیزه‌ى «فداکارى در راه خدا و شهادت» در سطوح گوناگون جامعه خواندند و با تأکید بر ضرورت تجلیل از شهیدان و جلوگیری از فراموش شدن یا کهنه شدن این یادهای ارزشمند و گرانبها گفتند: جلسات بزرگداشت شهدا در واقع ادامه حرکت جهادى و شهادت است و باید یاد شهدا و نکته‌یابى از زندگى آنان روز به روز در جامعه رواج پیدا کند.
رهبر انقلاب با اشاره به نقش اساسی مجاهدت و شهادت حضرت امام حسین(ع) در ماندگاری اسلام، قرآن و معارف اسلامی افزودند: چنانچه در جامعه‌ای یاد شهدا و مسئله شهادت، به عنوان یک حقیقت ماندگار مطرح باشد، شکست معنایی نخواهد داشت و آن ملت، بدون خوف و حزن در مسیر پیشرفت حرکت می‌کند.
ایشان در ادامه، کار بزرگ ملت ایران را نفی تقسیم بندی غلط جهان به «سلطه‌گر و سلطه‌پذیر» خواندند و گفتند: اگرچه امروز سلطه‌گران با ابزارهای فراوان خود، امکان تسلط بیشترى بر مظلومان و مستضعفان یافته‌اند، اما در مقابل این وضعیت، هویتی به نام انقلاب اسلامی با تکیه بر مبانی الهی و اخلاقی سربلند کرده و شجاعانه در مقابل نظام سلطه ایستاده است.
حضرت آیت الله خامنه‌ای با اشاره به حرکت مستمر انقلاب اسلامی به سمت قله‌ها و ناکامی دشمنان در متوقف کردن این حرکت، گفتند: برخی در دوران دفاع مقدس معتقد بودند که با عزیمت دانشجویان به جبهه‌ها، دانشگاه‌ها خالی و در حرکت علمی کشور خلأ ایجاد می‌شود، اما معلوم شد که برکات شهادت و جهاد در راه خدا بسیار زیاد است و همان تلاش‌ها و مجاهدت‌ها موجب شد که امروز وضعیت علمی کشور، افتخارآمیز و جلوتر از سایر بخش‌ها باشد.
رهبر انقلاب زنده نگه داشتن نام شهدا و فرهنگ شهادت را حیاتى و از نیازهاى اساسى کشور برشمردند و گفتند: فرهنگ شهادت یعنى فرهنگ ایثار و از خودگذشتگی براى اهداف بلندمدت و مشترک مردم و همه بشریت، و این فرهنگ، درست در نقطه‌ى مقابل فرهنگ فردگرایى غربى است که همه چیز را براى خود و با محاسبه‌ى شخصى و مادی می‌سنجد.
ایشان در پایان تأکید کردند: فرهنگ ایثار و شهادت در هر جامعه‌ای عمومى و فراگیر شود، آن جامعه به پیش خواهد رفت و هرگز در آن توقف و یا عقبگرد وجود نخواهد داشت.

مهم‌ترین عامل متخلّق شدن به اخلاق الهی یاد معاد است

حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در جلسه درس اخلاق بیان فرمودند:

به گزارش خبرنگار اسراء نیوز: حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در جلسه درس اخلاق هفتگی خود که پنجشنبه این هفته در محل نمازخانه بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء برگزار شد با بیان این مطلب که "مهم‌ترین عامل متخلّق شدن به اخلاق الهی یاد معاد است" فرمودند: بهترین عاملی که انسان را متنزّه و وارسته می‌کند و از هر کج‌راهه رفتن باز می دارد یاد معاد است.

ایشان ادامه دادند:
وجود مبارک رسول گرامی(علیه و علی آله آلاف التحیّة و الثناء) غالباً از قیامت سخن می‌گفت و مردم را از قیامت انذار می‌کرد. مرحوم شیخ مفید نقل می‌کند وقتی حضرت قیامت را مطرح می‌کرد و مردم را از قیامت انذار می‌کرد تمام گونه‌های حضرت سرخ می‌شد مثل اینکه یک فرمانده لشگر حمله دشمن جرّار را بخواهد گزارش بکند؛ این چنین نیست که وضع قیامت با وضع دنیا و حتی وضع برزخ قابل قیاس باشد. قیامت صحنه‌ای است که ﴿لا بَیْعٌ فیهِ وَ لا خُلَّةٌ﴾، هیچ کس آدم را نمی‌شناسد و تنها اعمال انسان با او خواهند بود و نه هیچ چیز دیگر.


معظم له خاطرنشان کردند:
یاد مرگ،انسان را افسرده نمی‌کند بلکه انسان را پویا می‌کند؛ اگر مرگ زوال و نابودی بود، یاد مرگ، افسردگی می‌آورد اما اگر به تعبیر نورانی سیّدالشهداء(سلام الله علیه) مرگ تنها پلی است که انسان را به جهان ابدی می برد، یاد مرگ انسان را فعال وکوشا خواهد کرد. مرگ، عامل پویایی یک ملت است. از این منظر انسان وقتی قبرستان می‌رود و برمی‌گردد فعال‌تر، کوشاتر، پربارتر، پرثمرتر می‌شود چون انسان این پل را می‌بیند.

حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی ادامه دادند:
بنابراین وجود مبارک رسول خدا فرمود یاد مرگ بهترین عامل برای پویایی یک ملت است، آنها که مرگ را نشناختند خیال می‌کنند یاد مرگ، افسردگی می‌آورد اما آنها که یاد مرگ را شناختند، فهمیدند که یاد مرگ، پویایی می‌آورد چون اوّلین چیزی که از ما سؤال می‌کنند می‌گویند: «عمرک فیما أفنیت»
لذا یاد مرگ آدم را پویا و فعال می‌کند تا به مردم و جامعه خدمت ارائه می‌کند

ایشان با یادآوری ابدی بودن انسان اظهار داشتند:
اگر انسان موجودی ابدی است در نتیجه جز کالاهای ابدی نباید توشه ای برای خود ذخیره سازد، و این کالای ابدی چیزی جز تقوا و توحید و عقلانیت و عدل نیست؛ آن عدل است که می‌ماند، جامعه را اینها اداره می‌کند, حوزه و دانشگاه را اینها اداره می‌کند, اگر حوزه و دانشگاه در این مسیر خوب حرکت کنند جامعه هم خوب حرکت می‌کند، لذا حضرت بیش از هر چیزی هم خودش به یاد مرگ بود هم جامعه را به یاد مرگ متذکّر می‌کرد, هم مرگ را تفسیر می‌کرد و هم می‌فرمود مرگ, عامل پویندگی و پویایی ملت است چون در جریان مرگ, انسان است که مرگ را می‌میراند.

مهم‌ترین توصیه رهبری به دولت یازدهم

توصیه‌ای که ۲۱ بار تکرار شده است...

‫اگر چه توصیه‌های رهبر انقلاب در یک‌و‌نیم سال گذشته به مسئولین نظام در موضوعات گوناگون و متنوعی مطرح شده‌اند و فهرستی طولانی را تشکیل می‌دهند، اما بی‌شک حدس زدن پربسامدترین آنها کار آسانی است: «توجه به ظرفیت‌های درونی کشور و استعدادهای ملت ایران».
این توصیه‌ای است که ایشان در جلسات خصوصی با مسئولین و همچنین حدود ۲۱ بار در جلسات عمومی، مورد تأکید قرار داده‌اند: «دولتى‌ها هم بدانند که آنچه میتواند آنها را بر انجام وظیفه‌ى خودشان قادر کند تکیه بر نیروى داخلى است؛ تکیه بر نیروى مردم است. من بارها این را عرض کردم در جلسات عمومى و همچنین در جلسات خصوصى با مسئولین دولتى، نگاهشان به دست بیگانه نباشد.» 

 بیانات در دیدار مردم قم۱۳۹۳/۱۰/۱۷

  یکی از اولین توصیه‌ها در اولین روز دولت

«درس بزرگی که ما از این فشارهای اقتصادی دریافت کردیم، این است که هرچه میتوانیم، باید به استحکام ساخت داخلی قدرت بپردازیم؛ هرچه میتوانیم، در درون، خودمان را مقتدر کنیم؛ دل به بیرون نبندیم. آنهائی که دل به بیرون ظرفیت ملت ایران میبندند، وقتی با یک چنین مشکلاتی مواجه شوند، خلع سلاح خواهند شد. ظرفیت‌های ملت ایران خیلی زیاد است. ما باید بپردازیم به استحکام ساخت درونی اقتدار ملی.»

بیانات در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری اسلامی ایران۱۳۹۲/۰۵/۱۲

راهکارهای حل مشکلات اقتصادی کشور

 

 

رهبر انقلاب در دیدار مردم آذربایجان مطرح کردند:

قطع اتّکاء بودجه‌ى کشور به نفت
یک مسئله‌ی اساسی در مورد اقتصاد کشور این است که باید اتّکاء بودجه‌ی کشور به نفت قطع بشود؛ باید به اینجا برسیم. البتّه این حرفهایی که من امروز به شما عرض میکنم و مکرّر گفته‌ایم، در مقام حرف آسان است، در مقام عمل کارهای مشکلی است. خود من دستم سالها در اجرا بوده است؛ بنده میدانم اجرا کار سختی است امّا معتقدم این کار سخت را میتوان انجام داد. اجرا کردن سخت‌تر از حرف زدن است؛ امّا همین کار سخت را با همّت، با اعتماد به این مردم، با اعتماد به این جوانها، با اعتماد به سرمایه‌های داخلی کشور، با اعتماد به خدای متعال که وعده‌ی نصرت داده است، میشود انجام داد.

تکیه‌ى بودجه به تولید داخلى و مالیات
یکی از کارها - که مهم‌ترین کار همین است - [این است که‌] باید تکیه‌ی بودجه به تولید داخلی باشد، یعنی به درآمدی که مردم تولید میکنند و مالیات میدهند. دو کلمه میخواهم راجع به مالیات عرض بکنم:
عزیزان من! مالیات یک فریضه است. ما امروز از ضعفا مالیات میگیریم - از کارمند مالیات میگیریم، از کارگر مالیات میگیریم، از کاسب جزء مالیات میگیریم - امّا از فلان کلانْ‌سرمایه‌دار، فلان درآمددارِ بی‌حساب‌وکتاب مالیات نمیگیریم؛ فرار مالیاتی دارند؛ اینها جرم است؛ فرار مالیاتی جرم است. آن که از دادن مالیات به دولت خودداری میکند و مالیاتی که باید به دولت بدهد - که آن درآمدی که حاصل شده و در اختیار او است، به برکت فضایی است که دولت به‌وجود آورده است و کاری است که دولت دارد میکند، پس باید مالیات را بدهد - نمیدهد، در حقیقت کشور را وابسته میکند به پول مفت نفت، و وقتی کشور به پول نفت وابسته شد، همین مشکلات پیش می‌آید: یک روز تحریم میشود؛ یک روز نفت ارزان میشود؛ یک روز شاخ‌وشانه میکشند؛ کشور به این وضع دچار میشود. مسئله‌ی مالیات خیلی مهم است. البتّه من شنیدم که مسئولین مالیاتی کشور دارند طرّاحی میکنند، کارهای خوبی دارند انجام میدهند؛ این کارها باید سریع انجام بگیرد؛ باید تحقّق پیدا کند؛ از مردم باید کمک خواسته بشود و مردم باید کمک کنند؛ این قلم اوّل. قلم اوّل از کارهای مهمّی که باید انجام بگیرد، این است که بودجه‌ی کشور، اداره‌ی دولت، به‌وسیله‌ی درآمدهای از درون مردم باشد، یعنی از همین مالیات، که مالیات هم مربوط میشود به تولید و کسب و کار.

ارتقاء بهره‌وری
یک نکته‌ی دیگر، ارتقاء بهره‌وری است که از تعبیرات رایجی است که میکنند؛ بنده این را خلاصه میکنم به دو کلمه در زبان فارسی. تولیدکننده‌ی ما، بنگاه‌دار ما سعی کند با کم کردنِ ریخت‌وپاش، هزینه‌ی تولید را کم کند، کیفیّت را بالا ببرد؛ این میشود بهبود بهره‌وری. [البتّه‌] بخشی از هزینه‌ی تولید مربوط به چیزهایی است که در اختیار بنگاه‌دار نیست؛ فرض کنید تورّم بالا است، مزد کارگر یا قیمت موادّ اوّلیّه بالا میرود؛ یک مقدار اینها است لکن یک مقدار هم ریخت‌وپاش است؛ اسراف است؛ خرج‌کردن‌های بیجا است؛ باید جلوی اینها را بگیرند.

استفاده‌ى حدّاکثرى از ظرفیّتهاى داخلی و جغرافیایی
یک مسئله‌ی مهمّ دیگر، استفاده‌ی حدّاکثری از ظرفیّتهای داخلی است. کشور ما در منطقه‌ی حسّاسی قرار دارد؛ همسایه‌های زیادی داریم، بالا دریا داریم، پایین دریا داریم، به همه‌ی دنیا دسترسی داریم. کشور ما روی نقشه که نگاه کنید، یک چهارراه بسیار حسّاس و مهمّ زمینی و هوایی است؛ دسترسی به آبهای آزاد هم دارد؛ اینها فرصتهای بسیار مهمّی است؛ علاوه بر منابع، علاوه بر امکانات، برنامه‌ریزی بشود، فکر کنند، از این فرصتها به نحو احسن استفاده کنند.

مصرف محصولات داخلى توسط مردم و مسئولین
یک نکته‌ی دیگری که این بیشتر به مردم مربوط میشود، مصرف محصولات داخلی است که من بارها در سخنرانی‌های اوّل سال و غیر آن تکرار کردم، الان هم به شما عرض میکنم: محصولات داخلی را مردم مصرف کنند؛ نروند دنبال این نشانه‌ها. حالا مُد شده است بگویند «بِرَند» است، بِرَند فلان؛ بِرَند چیست! بروید سراغ مصرف تولیدات داخلی. آن چیزهایی که مشابه داخلی دارد، متعصّبانه و با تعصّبِ تمام، ملّت ایران، خارجیِ آن را مصرف نکنند. این را من فقط برای یک عدّه‌ی خاص نمیگویم؛ خب بله، وقتی ما میگوییم، یک عدّه متدیّنین فوراً گوش میکنند حرف را، پیغام هم میدهند فلان چیز راکه خارجی است بخریم؟ فلان چیز را نخریم؟ من فقط برای متدیّنین و افرادی که برای حرف ما حجّیّت شرعی قائلند، این را نمیگویم؛ من این حرف را برای هرکسی میگویم که به ایران علاقه‌مند است، به آینده‌ی کشور علاقه‌مند است، به فکر بچّه‌های خودش است که بنا است فردا در این کشور زندگی کنند. شما مصنوعات خارجی را که مصرف میکنید، در واقع کمک میکنید به اینکه حجم آن بنگاه خارجی، آن کارگر خارجی، آن سرمایه‌دار خارجی، مدام بیشتر بشود و تولید داخلی ضربه بخورد، شکست بخورد. این را به همه‌ی مردم، بخصوص آن‌کسانی‌که مصارف زیادی دارند[میگویم‌]؛ دولتی‌ها هم همین‌جور؛ دولتی‌ها هم در مصارف دولتی، در اشیاء مصرفی‌ای که در ساختمانها، در چیزهای گوناگون مصرف میکنند، حتماً ملاحظه کنند تولید داخلی را.

اجتناب از اسراف، تضییع مال و هدر دادن منابع عمومى
اجتناب از اسراف هم یک سرفصل دیگر است؛ اجتناب از اسراف، تضییع مال، هدر دادن منابع عمومی، هدر دادن آب، هدر دادن نان، از بین بردن خاک. خاک یک ثروت است، آب یک ثروت است، نان یک محصول ذی‌قیمت است؛ مراقب باشند، همه مراقب باشند، احساس مسئولیّت کنند، اینها را از بین نبرند.

توسعه‌ی شرکت‌های دانش‌بنیان
شرکتهای دانش‌بنیان؛ که بنده روی این شرکتهای دانش‌بنیان تکیه میکنم. امروز ما جوان تحصیل‌کرده خیلی داریم. بچّه‌های دبیرستانی یکی دو هفته پیش در این حسینیّه، یک نمایشگاهی تشکیل دادند، آمدند چیزهای پیشرفته‌ی واقعاً عجیب‌وغریب و حیرت‌آوری را اینجا به ما نشان دادند؛ غالباً جوان، تعدادی جوان دبیرستانی! خب، سرمایه‌ی ما این است، ثروت ما این است. شرکتهای دانش‌بنیان به‌وجود بیاید. شرکتهای دانش‌بنیان هم فقط مخصوص صنعت نیست؛ در صنعت، در کشاورزی، در خدمات، در نیازسنجی؛ جمع بشوند، نگاه کنند ببینند بنگاه‌های گوناگون اقتصادی به چه چیزهایی نیاز دارند، کمبودهایشان کجا است، این را به آنها ارائه بدهند؛ شرکت دانش‌بنیان حتّی در این زمینه هم میتواند فعّال باشد.

مبارزه جدّی با قاچاق و بدحساب‌هاى بانکى
مبارزه‌ی جدّی با قاچاق از جمله‌ی کارهای لازم در اقتصاد کشور است. مبارزه‌ی جدّی با بدحساب‌های بانکی؛ یک عدّه‌ای هستند از تسهیلات بانکی، بناحق و نادرست استفاده میکنند؛ برای یک کار تسهیلات میگیرند، در کار دیگری آن را مصرف میکنند که مصلحت کشور نیست؛ بعد هم بدهی خودشان را با بانک‌ها تسویه نمیکنند؛ اینها واقعاً مجرمند. بنده نمیگویم هرکسی بدهکار بانکی است مجرم است؛ نه، یکی هست ممکن است بدهکار بانکی باشد، [ولی‌] کمک هم باید به او کرد؛ هستند مواردی که حتّی بدهکارند ولیکن بایستی کمک هم به او بکنند امّا بعضی هم هستند که باید مورد مؤاخذه قرار بگیرند، مورد سؤال قرار بگیرند. این کارها باید در کشور انجام بگیرد.